Son günlerde kadın sağlığı konusunda en çok tartışılan konuların başında rahim ağzı kanserine karşı geliştirilen aşılar geliyor. 45 yaşına kadar her kadının yaptırabileceği HPV aşıları rahim ağzı kanserine karşı koruyor.
Rahim ağzı kanseri belirtileri nelerdir? Rahim ağzı kanserine karşı geliştirilen aşıların yan etkileri var mı? Medical Park Göztepe Hastanesi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum - Jinekolojik Onkoloji Cerrrahisi Uzmanı Doç. Dr. M. Murat Naki, rahim ağzı kanseri aşısı hakkında merak edilen soruları yanıtlıyor:
HPV (Rahim Ağzı Kanseri) aşısı hakkında bilgi verebilir misiniz?
Human Papiloma Virus (HPV) dünyada en sık görülen cinsel temasla bulaşan hastalıklar arasındadır. HPV'nin kadın nüfusta her ne kadar bazı önemli hastalıklara sebep olduğu bilinmekte ise de erkeklerde de hastalıklara neden olmakta veya kadınlara bulaştırılmaktadır.
Oldukça bulaşıcı olan ve belirti göstermeyen HPV'nin belirli tipleri kanserlere ve siğillere neden olabiliyor. Yüksek riskli tipler kansere dönüşen hücresel değişikliklere neden olurken, düşük riskli tipler ise genital bölgede çok yaygın olabilen siğillere yol açabiliyor.
Özellikle Tip 16 ve 18; kanser öncesi değişikliklere yol açarken, Tip 6 ve 11; siğillerden sorumlu başlıca alt tiplerdir. Rahim ağzı kanseri aşısı olarak bilinen aşı aslında HPV’nin bu tiplerine karşı geliştirilmiştir.Güncel olarak kullanılan iki değişik aşı mevcuttur. Bunlardan biri bu dört tipin tamamına karşı koruyucu iken, biri de sadece 16 ve 18’e karşı koruyuculuk sağlamaktadır.
Aşı hangi yaş aralığında yapılmalıdır?
HPV aşısı 12-26 yaş arasında genç kızlara ve en erken 9 yaş başlangıç olarak yapılabilmektedir. Cinsel yaşam başlamadan önce ve HPV tiplerinden her hangi biri ile karşılaşmamış olmak aşıdan en yüksek korunmayı sağlamaktadır. Cinsel yaşamı başlamış olan kadınlarda aşı koruyucu olmasına rağmen, cinsel teması olmamış kişilere göre daha az korunmaktadırlar. Bunun nedeni cinsel yaşamı başlamış olanlarda bazı HPV tipleri bulaşmış olabileceğinden aşının koruma gücünde azalma oluşmaktadır. Buna rağmen herhangi bir HPV tipinde bulaşma olsa dahi diğer 3 tipe karşı korumanın devam ettiği görülmektedir. Son yayınlar artık bu aşıların 45-55 yaşlarına kadar da yapılması durumunda koruma sağlayacağını göstermektedir.
HPV aşısı halen gebelerde önerilmemektedir. Gebelerde ve anne karnındaki bebekler üzerinde, aşının yan etkileri üzerine yeterli kanıt ve araştırmalar yoktur. Mevcut bilgiler, gebeliğin sona ermesinden sonra aşıların başlamasını veya eksiklerin tamamlanmasını önermektedir. Aşının ilk dozu yapıldıktan sonra gebeliğini fark eden gebelerin diğer aşılarını gebeliğin sonlanmasından sonra devam etmesi gerekmektedir.
HPV aşısının etkinliği ne kadardır?
10-12 yıl önce çıkan HPV aşıları ile rahim ağzı kanseri büyük oranda önlenebilmektedir. Virüsün kansere neden olan 16 ve 18 tipleri tüm dünyada rahim ağzı kanserlerinde yüzde 70, Türkiye'de ise yüzde 80 oranında görülmektedir. Bu aşılar böylece rahim ağız kanserine neden olan HPV tiplerinin yüzde 80'ine karşı yüzde 100 koruyucu özelliğe sahiptir. Ayrıca 6 ve 11 numaralı tipleri siğillerin yüzde 90'ından sorumludur ve dörtlü aşı bu tiplerle oluşacak siğillere karşı da yüzde 100 korur. Bu aşı 11-12 yaş kız çocuklarına, seksüel aktiviteye başlamadan önceki dönemde yapılmalı. Ancak çocukluk çağı aşılarından farklı olarak 45 yaşa kadar her kadında aynı koruyucu etkiyi yapıyor.
Aşının kaç yıl süre koruduğu kesin olarak bilinmemektedir. Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar, aşının koruyuculuğunun en az 5 yıl olduğunu kanıtlamıştır. Koruyuculuğun 5 yıl üzerinde olabileceği düşünülmektedir fakat yeterli çalışmalar henüz olmamakla birlikte doz tekrarı şu an için önerilmemektedir.
Aşının yan etkileri nelerdir?
HPV aşısının yan etkileri tüm aşılarda görülen hafif ateş, kızarıklık, çok az ağrı ve baş dönmesidir. HPV aşısının içerisindeki etkin maddeler (Virüse benzeyen partiküller) birebir bu virüse benzediğinden içerdiği tiplere karşı tam koruma sağlar. İçerisinde zayıflatılmış veya öldürülmüş virüs içermediğinden (DNA bulundurmadığından) iltihap veya kanser yapma gibi yan etkisi yoktur. Basında yer alan ölümlerin aşılarla hiç ilgisinin bulunmadığı; trafik kazası, cinayet gibi diğer nedenlerle olduğu bağımsız denetleme kuruluşlarıyla tespit edilmiştir.
Rahim ağzı kanserinin belirtileri nelerdir?
Rahim ağzı kanseri ilerlediği zaman düzensiz aralıklı vajinal kanama (genellikle lekelenme şeklinde), cinsel ilişki sonrası vajinal kanama, kötü kokulu ve et suyu şeklinde akıntı, bacak ağrısı olarak belirti gösteriyor.
Rahim ağzı kanserinin tedavisinde dört evreden bahsedilir. Evre genellikle genel anestezi altında vajinal muayene ile belirlenir. Evreler 1,2,3 ve 4 olarak belirlenir. En ileri evre 4'tür. Evre 2B'ye kadar ameliyat yapılarak kanserli dokular alınabilir. Ancak daha ileri evrelerde ameliyat hastaya fayda sağlamayacağı için ameliyat yapılmaz, radyoterapi (ışın tedavisi), kemoterapi (ilaç tedavisi) verilir.
Ülkemizde rahim ağzı kanserine yakalanan hastaların maalesef yüzde 60'ı ileri evrede doktora başvurmaktadır, Rahim ağzı kanserini teşhis etmek için her kadının en sık yılda bir; ideal olarak üç yılda bir kez smear testi yaptırması gerekmektedir. Smear testi jinekolojik muayene sırasında, kısa süren, boğaz kültürü alır gibi ağrısız bir işlemdir. Smear testi ile daha ortaya çıkmadan kansere dönüşebilecek hücreler tespit edilebilir ve hastalar çok yüksek başarı şansı ile tedavi edilebilir.
