İmtihan zorluk zamanında gösterilen sabırdır. İmtihan herkesin karşılaşabileceği hayat içinde bir sınavdır. Bu zaman kısa olmakla beraber uzun vadeli de olabilir. Gerek sağlık olsun, gerekse mal, rızk, eş ve evlat olsun, bunlar hakkında olumsuz sakıntılar yaşandığı zaman, buna İslami literatürde imtihan denmektedir. Bu imtihanlar kişilere ve toplumlara göre değişmektedir. Veba hastalıkları, depremler olsun, buna benzer kazalar, insanların başına gelebilecek toplumsal imtihanlardır. Sağlık, maddi sıkıntılar, ailevi sorunlar ise ferdi imtihanlardandır. Yaşadığımız İmtihanlar istemediğimiz sorunlar ve engeller olarak gözükse de, insanların anlayamadığı bazı hayırlar içinde barındırmaktadır. Örneğin hastalık yaşandığında, insanın acizliğini hatırlayıp Rabbisine yönelmesi hayırlı bir imtihandır. Araba sürerken tekerin patlaması, ileride karşılaşacağımız bir kazayı önlemesi başka bir hayırlı imtihandır. İnsanların bilmediği ve anlayamadığı bir çok şeyler vardır. Allah suphanehu ve teala bazı imtihanları ile bizi daha kötü olaylardan korumaktadır.
İnsanın İmtihan zamanında gösterdiği teslimiyetin hayata bakış açısı ile büyük bir alakası vardır. Bu teslimiyet, o insanı yaşadığı olaylar karşısındaki psikolojik çöküntüden kurtarmaktadır. Dünyaya geliş gayesini anlayan bir insan dünyanın sadece güllük gülistanlık olmayacağını çok iyi bilir. Dünya dengelerinin hızla değiştiği bir zamanda, değişik imtihanlar ile karşı karşıya gelmemek kaçınılmazdır. Bizim gücümüzün yetmeyeceği çok şeyler vardır. Tıpkı yarının ne olacağını bilmediğimiz gibi.
Kulluk için geldiğimiz bu hayatta her insanın dereceleri vardır. Günah işlemeye elverişli olan insanoğlunun, temizlenip günahlarından arınmaya ihtiyacı vardır. Bazılarının da derecelerinin daha çok yükselmeye ihtiyacı vardır. Bazıları da sınavı kaybetmektedir. Çünkü Allah adaletlidir. Herkesi aynı tartıda tartmıyor. Aşağıdaki ayeti dikkatlice okumamız lazım. Bu ayet bizlere çok şey anlatmaktadır. Bu ayeti tüm hücrelerimizde hissetmemiz lazım. O zaman yaşadığımız olayların bağlantısını daha iyi kurabiliriz. Allah suphanehu ve teala ayetinde şöyle diyor:
"O ki, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O, mutlak galiptir, çok bağışlayıcıdır." (Mülk Süresi 2)
Her şeye gücü yeten Allah suphanehu ve teala bu dünyayı bizim için yaratmıştır. Dünyayı 6 günde yaratan Allah suphanehu ve Teala nın bizlere ihtiyacı yoktur. Bizim ona ihtiyacımız vardır. Allah bizi koskoca kainat boşluğuna bir imtihan için bırakmıştır. Uzayın sahibi, güneşin sahibi, bizi imtihan için yaratmıştır. Allah suphanehu ve teala yine ayetinde şöyle diyor:
"O, hanginizin amelinin daha güzel olacağı konusunda sizi imtihan için, henüz Arş´ı(2) su üstünde iken gökleri ve yeri altı gün içinde (altı evrede) yaratandır. Böyle iken "Ölümden sonra şüphesiz diriltileceksiniz" desen, inkârcılar "Mutlaka bu, apaçık bir büyüdür" derler." (Hud Süresi 7)
Bu ayeti dikkatlice okumamız lazım. Dünyaya bir nizam koyan Allah kullarını değişik imtihanlara tabi tutmaktadır. Kimilerini de Siyonistler ile imtihan etmektedir. Kimilerini de evinde hiçbir sıkıntısı olmayan en basit şey ile imtihana tabi tutmaktadır. Bunların her ikisi de imtihandır. Gazze de Siyonistlerin bombalarına karşı imtihan olan ile evdeki su musluğu ile imtihan olanın dereceleri aynı mı ? Hayır. Bunun için yazının başında geçen ilk ayeti iyi okuyoruz. Allah bizi değişik imtihanlar ile sınamaktadır. Gazze kendi imtihanı ile sınanırken ucunda cenneti kazanmaktadır. Bizler için imtihan farklı olsa da biz de karşılığında cennet için sabrediyoruz. Bugün Gazze’nin imtihanı ile değil kendi bulunduğumuz konum ve imtihanlar karşılığında hesaba çekileceğiz.
Hayatın yüzü soğuktur. Ne ile karşılaşacağımız belli değildir. Yaşadığımız hayatın bizi yoğurması lazım. Hayatın zorluklarının farkında olmalıyız. Şükrün nimetini her zaman hatırlamamız lazım. Şükür bilinci, bize aciz birer varlıklar olduğumuzu öğretir. Eğer imtihanı anlarsak sahabelerin ruhunu da anlarız. Onların imtihanlarına karşı gösterdiği sabrın bilincinde oluruz. İmtihan Hz. Adem ve Hz. Havadan başlayarak son insana kadar devam edecektir. İmtihanlar sahabeleri yüceltti. Onlar verdikleri sözleri yerine getirdi. Sahabeler için mutluluğun tarifi , Allah’ı razı etmek demekti. İnsan hayata nasıl bakarsa mutluluğun formülü de odur. Kimileri balayı ile mutlu olurken, kimileri de şehadet ile mutlu olur. Arada farklı bir bakış açısı vardır. Allah subhannahu ve teala kimseye kolay bir imtihan vaat etmemiştir. Ama cenneti kesin vaat etmiştir. Allah’ın en değerlileri olan peygamberleri bile türlü türlü imtihanlardan geçmiştir. Hz. Muhammed (sas) Allah’ın en sevdiği peygamber olmasına rağmen altı tane evladını kaybederek dünyada imtihan edildi. Daha hayattayken iki torununu kaybedeceği haberi verilmiştir.
Dünyada her insan imtihana tabi tutulacaktır. Müslüman olmayanlar ise bu imtihanı geçmeyerek imtihanı kökünden kaybetmiştir. Müslümanlar ise dağların bile yüklenmekten kaçındığı bir yükü yüklenmiştir. Bunun için bu zorlu hayata tabi tutulmuştur.
İmtihan sadece sağlık, ölüm ve fakirlikle imtihan olmak değildir. İmtihan, bu dünyada nasıl bir hayat yaşıyoruz. İşte asıl önemli nokta burasıdır. Allah suphanahu ve Teala nın ayetinde söylediği gibi:
"Ben cinleri ve insanları ancak beni tanıyıp bana kulluk etsinler diye yarattım." (Zâriyât 56) İşte dünya imtihanımız da kulluktur.
İçinde bulunduğumuz hayatta doğru yol üzerinde olmaktan asla geri durmamalıyız. Umutsuzluğa kapılmamalıyız. İmtihana tabi tutulacak olursak sonuna kadar doğru yol üzerinde olmaya gayret göstermeliyiz. İmtihandan dolayı başına gelen her ne varsa bu demek değildir imtihan deyip yerimizde duracağız. Meşru yolda her şeyi yapacağız, sabırlı olacağız. İster ailevi olsun, doğru üslubu araştıracağız isterse rızk olsun, helal yoldan rızkımızın arkasından koşacağız. Hastalık olsun, şifa bulmak için mücadele edeceğiz.
Bazıların sağlık ve ekonomi sorunları yok ama dünyada başka sorunları vardır. Dünyada bazen istediğimiz her şeye birden sahip olamıyoruz. Sonuçta burası dünya, cennet değil. Dünya imtihan dünyası. Çoğu zaman dille çoğu kez tekrarladığımız imtihan dünyası. Dilden çok içselleştirme sorunumuz var. Allah bize dünya imtihanını kolaylaştırsın. Hak yol olan İslam üzerine ayaklarımızı sabit kılsın.
“İşte bugün sizin dininizi kemâle erdirdim ve üzerinizdeki nimetimi tamamladım. Sizin için din olarak İslâm’ı beğendim.” (Maide 3)